Dlaczego tak trudno mi się skoncentrować? Może mam za dużo na głowie? Ciągle gonią mnie deadline’y. Kolejny dzień… słyszę dźwięk budzika… dlaczego brak mi energii? Jak sobie poradzę z wyzwaniami, które dziś na mnie czekają? Brzmi znajomo?
O stresie dużo się mówi, dużo się również pisze. Większość z nas – pozwolę sobie na takie uogólnienie - jest mniej lub bardziej zestresowana. Czasami mam wrażenie, że tak się z tematem stresu oswoiliśmy, że nie zdajemy sobie sprawy z tego jak groźny jest to przeciwnik. Długotrwały stres może prowadzić do całej gamy problemów zdrowotnych: od obniżonej odporności organizmu, zaburzeń snu i nadciśnienia do zawałów serca, cukrzycy, depresji, chorób skórnych i wszelkich innych poważnych dolegliwości, których wszyscy z pewnością chcielibyśmy uniknąć. Stres związany z pracą jest zjawiskiem o tyle ciekawym, że w dzisiejszych czasach dla wielu z nas granica pomiędzy życiem zawodowym a sferą prywatną bardzo się zaciera.
To w jaki sposób, gdzie i kiedy pracujemy zmienia się bardzo dynamicznie. Rozwój technologiczny daje nam coraz więcej możliwości… ale jak dużo nam zabiera? Jak często zdarza nam się sprawdzać maile w drodze do i z pracy, wieczorami lub w weekendy? Czy zdarza nam się padać ofiarą bezsenności ponieważ nie możemy „wyłączyć” myślenia o sprawach zawodowych? Pracujemy dłużej, wydajniej, lepiej. Pędzimy, gonimy za czymś i wytyczamy coraz to nowe cele. Dlaczego jednak zachwycamy się np. technologią cloud, zupełnie nie zastanawiając się na jakiej „chmurze” wylądują nasze emocje, uczucia i zdrowie psychiczne?
Statystyki z UK
Szacuje się, że ponad 37% lekarskich zwolnień z pracy wydawanych jest z powodu stresu. W zeszłym roku podatkowym zarejestrowano w Wielkiej Brytanii ponad pół miliona powiązanych z pracą przypadków stresu, depresji i zaburzeń lękowych. Zaniedbane zdrowie psychiczne pracowników kosztuje brytyjskich pracodawców średnio 42 miliardy funtów rocznie (raport: „Thriving at work: The independent Review of Mental Health and Employers, 2017”). Wedlug TUC (Brytyjskie Zwiazki Zawodowe) pięć głównych zagrożeń dla pracowników to stres, mobbing (szykanowanie), przepracowanie, przeciążenia pleców oraz za długie godziny pracy. Jak widać, stres zawodowy jest problemem na naprawdę dużą skalę.
Prawo
Wielu przedsiębiorcom może wydawać się to trochę abstrakcyjne, ale tak naprawdę ochrona przed stresem jest w Zjednoczonym Królestwie uregulowana prawem. Główna ustawa o bezpieczeństwie i higienie pracy (Health and Safety at Work Act 1974) stanowi, że pracodawcy mają prawny obowiązek zapewnienia ochrony (duty of care) przed stresem w pracy. Ochrona ta ma polegać na przeprowadzeniu stosownej oceny ryzyka oraz na działaniach (prewencyjnych i korygujących) opartych na rezultatach tejże oceny. Wieloaspektowość dziedziny Health & Safety można prosto wyjaśnić w następujący sposób: z perspektywy „safety” dbamy o bezpieczeństwo fizyczne i zapobieganie wypadkom, a przez pryzmat „health” zajmujemy się ochroną zdrowia (krótko- i długoterminowo), w tym właśnie chronimy przed stresem i jego skutkami.
Podejście do tematu
Popularne ostatnimi czasy określenie „wellbeing” samo w sobie jest terminem wielopłaszczyznowym i holistycznym. Dobre samopoczucie to nie tylko brak zaburzeń lub choroby psychicznej. To kompleksowe połączenie fizycznych, umysłowych, emocjonalnych i społecznych czynników zdrowotnych. Dobre samopoczucie jest silnie powiązane ze szczęściem i zadowoleniem z życia. Krótko mówiąc, jest to wszystko co czujesz względem siebie i swojego życia. Ponieważ większość naszego dnia związana jest z pracą, warto przyjrzeć się jak ten stres pracowniczy może wpływać na nasze samopoczucie. O ile skutki stresu są powszechnie znane i ogólnie zrozumiałe, tak jego przyczyny to kwestia bardziej kompleksowa. Stresory różnią się znacznie w zależności od branży, miejsca i rodzaju wykonywanej pracy. Jedynym wspólnym mianownikiem jest metodyka zarządzania w firmie - a więc, z praktycznej perspektywy, sposób w jaki osoby decyzyjne podchodzą do tego zagadnienia – i to właśnie na tym aspekcie musimy się skupić. Health and Safety Executive opisuje stres jako „ niepożądaną reakcję ludzi na nadmierną presję lub innego rodzaju nałożone na nich wymagania" i podkreśla, że „dobre zarządzanie jest kluczem do eliminowania przyczyn stresu związanego z praca”. Clare Forshaw, wybitna specjalistka z HSE w dziedzinie ochrony zdrowia w pracy stwierdza, że istnieje ogromna różnica pomiędzy zapobieganiem stresowi w pracy a promowaniem w niej pozytywnej kultury wokół zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia pracowników.
Co może zrobić pracodawca?
Po pierwsze – przeprowadzić wspomnianą ocenę ryzyka i analizę zagrożeń związanych ze stresem. Dobrym punktem wyjścia do takiej oceny może być ankieta pracownicza. Informacje zwrotne mogą okazać się bardzo przydatne do opracowania strategii zarządzania ochroną zdrowia w pracy. Wiele dobrego można wprowadzić za pomocą tych samych narzędzi, których używamy w BHP: - jasne określenie zakresu obowiązków pracownika i wytyczenie ram wykonywanej pracy - ustalenie poziomu decyzyjności pracownika - wytyczanie realistycznych celów - odpowiednie zaplecze socjalne - planowanie pracy (zmiany, ilość godzin, przerwy, praca w nocy, rotacja zadań) - uwzględnienie takich czynników jak dojazd do pracy, sytuacje rodzinne (np. młodzi rodzice) - zalecenia lekarskie Ponadto: stosunkowo niskim kosztem możemy wprowadzić rożnego rodzaju inicjatywy na rzecz dobrego samopoczucia i postarać się zaangażować w nie pracowników. Może to być np. uczestnictwo w akcjach charytatywnych, zachęcanie pracowników do uprawiania sportu (karnety zniżkowe) czy organizowanie tematycznych spotkań, warsztatów lub prezentacji. Poczucie bycia potrzebnym oraz niesienie pomocy innym to, wraz z potrzebą bycia wysłuchanym, silne pozytywne czynniki motywujące. Ideałem jest stworzenie wspierającego środowiska pracy, w którym pracownicy nie obawiają się rozmawiać z pracodawcą na temat stresu, a zdrowie psychiczne nie jest traktowane jako temat tabu.
Co możemy zrobić dla siebie sami?
W walce ze stresem możemy pomóc sobie na wiele różnych sposobów. Czas na odpoczynek i odpowiednia ilość snu to kwestie absolutnie niezbędne. W myśl zasady „w zdrowym ciele zdrowy duch” spróbujmy zadbać o odpowiednia dietę oraz regularny wysiłek fizyczny (jeśli mamy pracę siedzącą). Dbajmy o relacje z innymi ludźmi, przebywajmy w towarzystwie, pomagajmy sobie nawzajem – to wszystko nastroi nas pozytywnie. Poświęćmy odrobine czasu na sprawy, które nas interesują lub pasjonują – hobby może mieć dobroczynny wpływ na nasze dobre samopoczucie!
Brexit a stres emigranta
W naturze ludzkiej głęboko zakorzeniony jest strach przed nieznanym. Nie ulega wątpliwości, że w obliczu Brexit’u naturalną wydaje się nasza obawa o przyszłość. Brak jasnych odpowiedzi i kierunków polityczno-ekonomicznych sprawia, że wielu emigrantów zastanawia się co stanie się z nimi i ich posadami. Brytyjski rynek pracy na pewno się zmieni. O ile pracodawca sam, póki co, cierpi na brak konkretnych wytycznych, o tyle może zapewnić pracowników, że wszelkie nadchodzące zmiany dotyczące firmy będą zrozumiale i z wyprzedzeniem komunikowane wewnątrz organizacji. Brak informacji jest częstą przyczyną dodatkowego, zupełnie niepotrzebnego stresu. Informujmy i tłumaczmy – pracownicy z pewnością to docenią. Pamiętajmy: na dobrym samopoczuciu i pozytywnej atmosferze w pracy korzystają wszyscy. Dbajmy o siebie nawzajem.
